Otto Neurath in één van mijn helden. Een onwaarschijnlijke held, dat wel. Een dikkige man met een vriendelijk rond gezicht. Een econoom, socioloog en geograaf met een intense belangstelling voor statistiek. Een museumdirecteur die statistiek een centrale plaats gaf in zijn museum. En vooral: een idealist. Een idealist die veel van zijn idealen in rook zag opgaan. Een idealist wiens blijvende erfenis vooral ligt op het vlak van het grafisch ontwerp. Iets wat voor Otto Neurath eigenlijk een middel was en geen doel.
Voor een beter beeld is het goed om terug te gaan naar het Wenen van de jaren ’20 van de 20e eeuw. Lees de rest van dit artikel »
Tags: Arntz, Democratie, ideale stad, Nederland, Neurath, Oostenrijk, statistiek, Wenen
De tekst op deze donkere zuil is één van de beroemdste en oudste geschriften ter wereld. Beroemd vanwege zijn ouderdom: meer dan 3700 jaar geleden werd de tekst uitgehakt in het zwarte basalt van de zuil. En beroemd omdat na de opgraving van de zuil in 1901 werd geconcludeerd dat dit de oudste overgeleverde wetstekst ter wereld moet zijn. Ouder bijvoorbeeld dan de wetten op de stenen tafelen van Mozes. Daarmee markeert deze met spijkerschrift volgeschreven zuil een belangrijke stap in de ontwikkeling van de mensheid.
De zuil stond oorspronkelijk op een plein in het oude Babylon, ruim 100 km ten zuiden van het huidige Bagdad in Irak. Babylon was één van de belangrijkste steden in Mesopotamië, het vruchtbare land van Eufraat en Tigris. De zuil was bewust zo opgesteld dat iedereen hem kon zien. De auteur van de tekst kondigt zichzelf bescheiden aan als “de zon van de stad Babylon, hij die het licht brengt over het land van Sumer en Akkad, de eerste onder de koningen, aan wie de vier windstreken gehoorzamen.” Lees de rest van dit artikel »
Tags: Babylon, Hammurabi, Hooggerechtshof, imago, Susa, Ur-Nammu, wetgeving
Dit is nu eens een aardig boek over de democratie in het oude Athene: Civic Rites van Nancy Evans. Evans hanteert daarbij een invalshoek die niet heel gebruikelijk is, namelijk de verwevenheid tussen religie en democratie. Een scheiding tussen kerk en staat zoals in de moderne westerse democratiën zou voor de Atheners in onze democratische bakermat ondenkbaar zijn geweest. Religieuze festivals zoals de Panathenaea waren tegelijk een manier om de onderlinge banden tussen burgers te versterken, om de kracht van het Atheense imperium aan de buitenwereld te tonen, de goden te eren én om het dieet aan te vullen met de nodige proteïnen. Omdat Attica, het landbouwgebied rond Athene, niet geschikt was om grote kuddes dieren te houden, bestond het dieet van de Atheners voorals uit graan, vis en schaaldieren en soms kip of ander pluimvee. Rood vlees was dus relatief schaars en bijzonder. Een reden om het te gebruiken voor offers aan de goden en de overblijvende delen in een gezamenlijke publieke maaltijd te nuttigen, de thysia. Die publieke religieuze maaltijden waren net zo’n een essentieel onderdeel van de Athense democratie als de volksvergadering. Lees de rest van dit artikel »
Tags: Athene, Democratie, godsdienst, offers
Dit lijkt een Nederlands landschap, maar is het niet. Zelfs al liggen er dorpjes as Nordelfh (Noord-Delft) en kanalen met namen als The South Holland Main Drain. We zijn hier in de Fens, het gebied in Noordoost Engeland ruwweg tussen Cambridge en Lincoln. Dat het landschap hier zo Nederlands lijkt is geen toeval, om twee redenen. Ten eerste is de ontstaansgeschiedenis dezelfde als die van de veenweidegebieden aan de overkant van de Noordzee. En ten tweede omdat een Nederlander de leiding had over de ontginning van het gebied. Zijn naam is Cornelis Vermuyden, een Zeeuw van het eiland Tholen die het tot de Britse adelstand schopte. Lees de rest van dit artikel »
Tags: Charles I, Engeland, Fens, Hatfield, Landbouw, Vermuyden, waterbouw
De inname van Den Briel op 1 april 1572 door de watergeuzen onder leiding ven Lumey geldt als één van de hoogtepunten van de Tachtigjarige Oorlog. Een beslissend moment in de tot dan toe zo rampzalig verlopen opstand tegen de Spaanse overheerser. Maar is die inname van Den Briel wel zo beslissend? Laten we ons voor hét moment van dat roemruchte jaar verplaatsen naar Roermond, een half jaar later. Op 2 oktober 1572 trekt Willem van Oranje met zijn leger de stad binnen. De soldaten zijn moe en stoffig en de stemming is bedrukt. Het is niet bekend wat voor weer het die dag was, maar een grijze lucht met een druilerige herfstregen had goed bij de situatie gepast. Heel anders dan in juli van dat jaar, toen Willem ook met zijn leger in Roermond was en de stemming ronduit optimistisch was. Lees de rest van dit artikel »
Tags: Alva, Den Briel, godsdienstvrijheid, Lumey, Roermond, Tachtigjarige Oorlog, watergeuzen, Willem van Oranje
Het Plan was briljant. Tot in de puntjes uitgewerkt.
Om precies te zijn: het Von Schlieffen-plan, het plan waarmee de Duitsers in Augustus 1914 de Eerste Wereldoorlog dachten te beslissen. De kern van het plan was een concentratie van de Duitse troepen op hun rechtervleugel. Die moest snel door België trekken, daarbij de Belgische neutraliteit schendend en daarna door Noord-Frankrijk. Vervolgens moesten de Duitse troepen aan de westkant om Parijs heen trekken en de franse troepen omsingelen. In 7 weken zouden de Fransen verslagen zijn, en dat was nodig ook, want daarna moesten in het oosten de Russen nog even worden verslagen. Lees de rest van dit artikel »
Tags: Eerste Wereldoorlog, Schlieffenplan, WO1
De discussie over de Nederlandse identiteit lijkt heel actueel maar is natuurlijk al lang geleden gevoerd. Hiernaast ziet u het resultaat: het beeld van de Nederlander. Zeer zorgvuldig en met aandacht voor detail samengesteld. Lees de rest van dit artikel »
Tags: Frankrijk, imago, Lodewijk XIV, Louvre, Nederlander
Als je het voor het eerst ziet vraag je je af: Waarom? En waarom hier? De witte, semi-klassieke gebouwen in een perfecte halve cirkel lijken niet op hun plaats in dit agrarische landschap tussen bos en rivier, ver van het centrum van de Franse macht. Toch is het logisch dat ze hier staan, in Arc-et-Senans langs de Loue, in Oost-Frankrijk aan de voet van de Franse Jura. En de Salines Royales hebben alles te maken met de machtsuitoefening van de Franse koning in het verre Parijs. Om het verhaal van dit opmerkelijke gebouwencomplex te vertellen is het nodig het spoor terug te volgen. In de tijd, en ook in het landschap. Lees de rest van dit artikel »
Tags: fermiers generaux, Frankrijk, gabelle, ideale stad, Ledoux, salins, zoutwinning
Ik begon met hoge verwachtingen aan het boek van Michael Scott: Het wrede ontwaken van een nieuwe wereld. Ten eerste omdat Scott een interessante, niet veel beschreven periode behandelt, namelijk het oude Griekenland in de 4e eeuw v.Chr., de periode tussen het eind van de Peloponnesische Oorlog en de veroveringen van Alexander de Grote. Een tijd vol ontwikkelingen en veranderingen op allerlei gebied.
Ten tweede vanwege het centrale thema: hoe de macht van het volk, in de vorm van de Atheense democratie, langzaam overging in de koninkrijken van Alexander de Grote en diens opvolgers. Dat was ook in die vierde eeuw v.Chr. al een belangrijk thema. Beroemde filosofen als Plato gaven er verhandelingen over en er werd een verscheidenheid aan regeervormen in de praktijk gebracht.
En ten derde vanwege de lovende recensies over het boek, recensies die zowel inhoud als schrijfstijl prezen.
Het ontwaken was inderdaad wreed. Zelden ben ik in een boek zo teleurgesteld. Lees de rest van dit artikel »
Tags: Athene, Democractie, Leuctra, Plato, Scott
Waar begin je een verhaal over geschiedenis? Tot een eeuw of twee geleden zou dat niet zo moeilijk zijn: bij Adam en Eva en de verdrijving uit het paradijs. Maar je moet wel een zware christen-fundamentalist zijn om nu nog vol te houden dat de menselijke geschiedenis daar, volgens de creationisten zo’n 6000 jaar geleden, is begonnen. Toch is het verhaal van Adam en Eva ook historisch een interessant verhaal. Zoals verderop in dit stuk zal blijken.
Lees de rest van dit artikel »
Tags: Jagers-verzamelaars, Landbouw, Paradijs